Het zwakke geslacht

Het aantal WAO-ers stijgt snel naar 1 miljoen. En de kans is groot dat de miljoenste WAO-er een vrouw zal zijn, want de groei wordt met name veroorzaakt door vrouwen. De overheid betaalt dit jaar ten minste een miljard gulden om WAO-ers weer aan het werk te helpen. De Zembla-documentaire 'Het zwakke geslacht' portretteert vijf vrouwen die langdurig in de ziektewet zitten of al enige tijd een uitkering krijgen via de WAO. Ze hebben een combinatie van lichamelijke en psychische klachten en lijken niet in staat om op eigen kracht terug te keren op de arbeidsmarkt.

Zembla sprak ook met arbeidsdeskundigen, verzekeringsartsen en commerciële bedrijven die vrouwen weer aan het werk proberen te helpen. Ondanks de grote bedragen die de overheid hierin investeert, blijkt de reïntegratie van vrouwen zeer moeizaam te verlopen.

Met name jonge, ambitieuze en hardwerkende vrouwen hebben - vergeleken met mannen - vier keer zoveel kans om in de WAO te belanden. Bekkeninstabiliteit, angstaanvallen, depressies en burn-out: het zijn allemaal ziektes die bij vrouwen veel vaker voorkomen dan bij mannen.

Verwachtingen
Karin Willebrands werkte als verpleegkundige en kreeg bekkeninstabiliteit toen ze zwanger werd van haar eerste kind. In Zembla zegt ze: "Ik deed te veel en wilde alles ook heel erg goed doen. Ik was iemand die wilde voldoen aan de verwachtingen van anderen." Ook Hanneke Franssen die een hoge functie zou krijgen bij ABN-AMRO, wijt haar ziekte niet alleen aan het werk: "Het was absoluut een combinatie van hard werken, maar ook sociaal alles willen doen." De dag dat ze besloot dat ze haar nieuwe baan niet wilde, stortte ze in en kreeg paniekaanvallen. De psychologen noemden de combinatie van klachten een 'geagiteerde existentiële crisis'.

Volgens S. Knepper, verzekeringsarts en beleidsmedewerker van het Landelijk Instituut Sociale Verzekeringen (LISV), hebben jonge vrouwen moeite om te bepalen wat ze willen: "Ik denk dat het sociaal verzekeringsstelsel het mogelijk maakt om die keuzes te ontwijken. Juist omdat het stelsel nogal laagdrempelig is."

Meditatie
Vast staat dat pogingen om vrouwen weer aan het werk te krijgen zeer moeizaam verlopen. Sommigen proberen er door middel van ontspanningsoefeningen, meditatie en coachingsgesprekken weer bovenop te komen. Artsen en arbeidskundigen adviseren de vrouwen lang rust te nemen en goed uit te zieken terwijl blijkt dat mensen van lang thuis zitten meestal alleen maar meer klachten krijgen. Volgens R. van Leusden, hoofd Arbodienst van de ABN-AMRO is het belangrijk om een zieke werknemer na 3 maanden weer aan het werk te zetten, ook als ze zelf het idee hebben dat ze er nog niet helemaal aan toe zijn.

In Zembla zegt Van Leusden: "Rust is in het begin goed en dan kunnen ontspanningsoefeningen helpen, maar daar moet je op gegeven moment mee stoppen en dan moet je mensen terugleiden naar de werkplek en een soort training doen op de werkplek." Maar het commerciële reïntegratiebedrijf Artemis is van mening dat WAO-vrouwen juist lange begeleiding nodig hebben.

Verzet
Volgens J. Poorter, directeur van Artemis, is het ziek worden van vrouwen "een gezonde vorm van verzet tegen verziekte arbeidsomstandigheden en tegen een maatschappij die niet in orde is". Artemis vindt dat een vrouw die langdurig in de WAO zit zeker twee jaar begeleid moet worden om terug te keren op de arbeidsmarkt. Daarvoor ontvangt het bureau van de overheid 25.000 gulden per vrouw.

Maar ondanks alle begeleiding blijft het aantal vrouwen in de WAO stijgen. Verzekeringsarts Knepper noemt in Zembla de gekozen aanpak niet effectief en vindt dat in Nederland veel te voorzichtig wordt omgegaan met vrouwen die in de WAO terecht komen: "Het slachtofferschap is iets onaantastbaars geworden de laatste twee decennia in Nederland. Niemand durft te zeggen: ik begrijp dat je klachten hebt, maar je bent helemaal op de verkeerde weg en je moet vooral weer aan de slag gaan."