'Pesticide oorzaak bijensterfte'

Twee publicaties in het leidinggevende tijdschrift Science, bewijzen onweerlegbaar dat neonicotinoiden bijensterfte veroorzaken.

De bijenziekte uit zich in massale bijensterfte. Wat er precies met de bijen gebeurt is niet duidelijk, wel blijkt dat veel van de leden van de kolonie plotseling sterven. De twee studies laten zien dat de pesticide het navigatiegevoel van bijen enorm beperkt. Als bijen niet goed kunnen navigeren verdwalen ze. Daardoor raken ze vermoeid, ondervoed en sterven ze. Doordat minder bijen terugkeren naar het volk krijgt de bijenkorf minder voedsel. Als de koningin sterft, betekent dat het einde van de kolonie.

De sterfte-explosie loopt gelijk met de invoering van een nieuw type insecticide, imidacloprid, een neonicotinoïde , dat in de jaren negentig op de markt kwam. Het middel werkt continu, omdat het preventief op de zaden is aangebracht waardoor de hele plant giftig wordt. Bijen die in aanraking komen met de pollen en het stuifmeel, nemen het gif mee naar de bijenkorf. De bijen worden dan ziek en gaan dood.

Bedreiging voor de voedselketen
De bijensterfte is niet alleen erg voor de imkers, die de inkomsten uit honing nodig hebben. Het heeft invloed op het volledige ecosysteem en is daarmee een bedreiging voor de voedselvoorziening. Zonder bijen geen groenten, geen noten, geen chocolade, geen koffie en geen fruit. Tachtig procent van alle planten op aarde zijn voor de voortplanting of evolutie afhankelijk van de bestuiving van de bij.

Lees ook het interview met Jeroen van der Sluijs: Oorzaken en gevolgen van bijensterfte .

Franse en Britse wetenschappers vermoeden dat de pesticide ook een ander effect heeft. Niet alleen beperkt het de navigatie van de bijen, het maakt ze ook gevoeliger voor schadelijke parasieten.
 

Brief aan de kamer
Onlangs schreef Henk Bleker in een brief aan de Tweede Kamer bij de presentatie van het rapport “ Neonicotinoïden en fipronil en sterfte van bijen en bijenvolken ”: De hoofdconclusie van de auteurs van het rapport is: “Er is op grond van peer reviewed literatuur geen aanwijzing dat de huidige toegepaste toelatingsbeoordeling belangrijke wetenschappelijke gegevens gemist heeft.”

De auteurs (Blacquiere et al.) concluderen over de blootstelling van bijen via nectar, stuifmeel, guttatievloeistof en oppervlaktewater:  “De gevonden concentraties van neonicotinoïden in nectar en stuifmeel zijn lager dan direct schadelijke concentraties, maar ze komen soms wel in de buurt. In de openbare literatuur waren maar van een paar plantensoorten gegevens te vinden over residuen en de concentraties daarvan. Deze moeten node worden aangevuld met extra onderzoek aan andere soorten, of aangevuld worden uit de toelatingsdossiers door deze peer reviewed te publiceren.”

Naar nu blijkt is dat onderzoek achterhaald omdat er een causale verband is aangetoond tussen bijensterfte en neonicotinoide bestrijdingsmiddelen. In de twee artikelen in het tijdschrift Science wordt dit onweerlegbaar bewezen.

Klacht wetenschappelijke integriteit
Naar het oordeel van wetenschapper Henk Tennekes heeft dr. Tjeerd Blacquiere van Plant Research International met een recente publicatie in het tijdschrift Ecotoxicology zich schuldig gemaakt het selectief weergeven van resultaten, met name het weglaten van ongewenste uitkomsten.  De auteurs van dit artikel beweren alle deugdelijke zogenoemde peer reviewed artikelen van de afgelopen 15 jaar te hebben uitgeplozen op aanwijzingen dat met name het gif neonicotine een hoofdrol zou spelen in de bijenkwestie, en komen tot de conclusie dat het verdwijnen van bijenvolken op geen enkele manier samenhangt met het gebruik van neonicotinen in het veld.

De Raad van Bestuur van Wageningen UR heeft de klacht van Henk Tennekes over de literatuurstudie van dr. Tjeerd Blacquiere et al. ongegrond verklaard. Als redenen worden genoemd
- dat het in de wetenschap normaal is dat niet alle relevante artikelen en studies worden meegenomen (al beweerde Blacquiere wel alle peer reviewde studies van de afgelopen 15 jaar te hebben uitgeplozen);
- dat relevante studies niet meegenomen zijn in het onderzoek omdat ze niet peer reviewed waren (daaronder bijvoorbeeld de studie van een Franse regeringscommissie).

De twee artikelen bewijzen het tegendeel.

Moord op de honingbij: de positie van dokter Blacquière
Het instituut waar dokter Blacquière onder valt, werkt niet alleen voor de universiteit maar ook regelmatig in opdracht van de chemische industrie. Bijvoorbeeld voor de firma Bayer, de belangrijkste producent van deze zeer  giftige pesticides. Omdat de overheid steeds minder geld voor universitair onderzoek over heeft, moeten de universiteiten wel andere geldbronnen aanboren.

Als we voor de uitzending 'Moord op de honingbij' Blacquière vragen hoe transparant die geldstromen zijn, geeft hij geen openheid van zaken.
Blacquière    ' Ik denk dat geen enkel bedrijf gaat vertellen van we hebben zoveel hier en zoveel daar en zoveel daar vandaan of zo. '
ZEMBLA    ' U bent een bedrijf. '
Blacquière    ' Ja we zijn een onderzoeksbedrijf ja. ja .'
ZEMBLA    ' U bent niet gewoon een universiteit? '
Blacquière    ' Nee wij zijn losvast aan de universiteit, maar wij zijn gewoon, wij halen onze inkomsten van onderzoek uit opdrachten. '
   
Omdat de banden niet erg transparant zijn, vraagt Zembla het onderzoeksbureau profundo de financiële betrekkingen tussen Wageningen en de chemische industrie te onderzoeken.  En dan zien we dat er op meerdere manieren financiële banden bestaan tussen Wageningen en chemische bedrijven als Bayer, BASF en Syngenta. De bijdragen zijn niet alleen financieel, maar de bedrijven leveren ook onderzoekers en stellen laboratoria beschikbaar. Verder blijken 2 zaadcoating firma's financiële bijdragen aan de Wageningse universiteit te leveren. Deze bedrijven zijn 100% dochter van Bayer en Syngenta en werken met de nieuwe pesticides. Lees het rapport .

Conclusie, hoe kunnen wetenschappers in Wageningen kritisch zijn over de producten die zij samen met deze bedrijven ontwikkelen?

Lees:
A Common Pesticide Decreases Foraging Success and Survival in Honey Bees (pdf)

Neonicotinoid Pesticide Reduces Bumble Bee Colony Growth and Queen Production (pdf)