Wim is nog niet weg

Oud-premier Wim Kok schrijft de grote verkiezingsnederlaag van de Partij van de Arbeid, mei vorig jaar, voor een deel toe aan vergissingen omtrent het buitenlanders-beleid van Paars II. In de Zembla-documentaire 'Wim is nog niet weg', donderdag 1 mei te zien bij de VARA/NPS op Nederland 3, zegt hij: 'Ik heb dat andere geluid rondom buitenlanders onvoldoende verwoord. Dat is een achilleshiel geweest van het tweede Paarse kabinet en van mijzelf.'

Volgens Kok had Pim Fortuyn op dit punt vooral succes omdat, na de aanslagen in New York, het klimaat in Nederland was veranderd. 'Zijn succes kan nooit alleen terug te voeren zijn op z'n kracht, op de kracht van het woord, van de overtuiging, van de verbeelding, maar óók op onze zwakte', aldus Kok.

Kritisch
Wim Kok rekent erop dat er over een paar jaar meer waardering zal komen voor de prestaties van Paars II. Kritisch is hij wel over de samenstelling van de ministersploeg. 'Die had met de wetenschap van later iets spannender kunnen zijn. We hadden misschien na Paars I iets meer veranderingen kunnen toepassen. Paars I boekte een goed resultaat en daar wilden we mee verder. Maar achteraf hadden we misschien iets meer risico moeten nemen met het zoeken naar een gevarieerdere samenstelling dan het eerste kabinet.'

Zembla volgde Wim Kok de afgelopen weken bij zijn werk als adviseur van de Europese Commissie. Hij reisde hiervoor naar het buitenland en presenteerde eind maart een rapport over de gevolgen van de Europese uitbreiding. Daarnaast wordt een beeld gegeven van een aantal privé-activiteiten, zoals het bezoek aan een tentoonstelling, het opbouwen van een expositie van het werk van zijn vrouw Rita en een bezoek aan het afscheid van GroenLinks-leider Paul Rosenmöller.

Crisis
Kok spreekt uitgebreid over zichzelf ('Ik hou graag mijn onafhankelijkheid in alle gezelschappen overeind, ik geef me nooit helemaal') en over zijn persoonlijke crisis in 1991, toen hij wilde ingrijpen in de hoogte en duur van de WAO. Hij werd toen door een deel van de achterban voor verrader uitgemaakt. Voor het eerst geeft Kok nu toe dat hij in augustus van dat jaar aan enkele mensen in de PvdA liet weten te willen stoppen. 'Het is een gevoel dat zich van je meester maakt. Het vertrouwen ging toen pijlsnel naar beneden. Ik voelde het aan de mensen als ik boodschappen deed. Ik was voor veel mensen niet meer de man die ze dachten dat ik was. Ik trok me dat zeer aan. Ik heb toen echt een paar dagen in grote vertwijfeling verkeerd. Ga ik nog verder? Dat veroorzaakte de mentale inzinking die ik doormaakte en het verlies aan zelfvertrouwen. Ik ben Rita en enkele partijgenoten nog steeds erg dankbaar voor het advies dat ze me toen hebben gegeven: ga slechts weg als je het vertrouwen hebt verloren en alles hebt gegeven om dat vertrouwen te herwinnen.'

Margarita
Kok praat in de documentaire ook over andere gevoelige kwesties, zoals de oorlog in Irak en de affaire rond prinses Margarita: 'Toen ze mij die ene keer in het verleden hebben gevraagd aandacht te besteden aan de problemen van Margarita en haar man, heb ik heel bewust gezegd: dit is geen zaak die de ministeriële verantwoordelijkheid raakt. Daarmee is overigens niet gezegd dat ik het nu nonchalant volg. Ik volg het nauwgezet. Ik moet me nu afzijdig houden, maar ik volg wat het voor gevolgen heeft voor het aanzien van - en voor het buiten iedere twijfel houden van - het Koningshuis.'

Kok is deze maand commissaris geworden bij de ING. Deze bank is van plan de salarissen van de topbestuurders de komende drie jaar met zestig procent te verhogen. Kok, die zes jaar geleden sprak over "exhibitionistische zelfverrijking" toen het om de inkomens van sommige topbestuurders ging, is nu voorzichtig: 'Er is een mogelijkheid dat ik met voorstellen word geconfronteerd waarvan het heel moeilijk is om er zonder meer nee tegen te zeggen, maar waarbij het wel heel noodzakelijk is op maatvoering en proportionaliteit aan te dringen, rekening houdend met het algemeen politiek-maatschappelijk klimaat. En die grondige gedachtewisseling wil ik altijd hebben ná eerst van de feiten en argumenten kennis te hebben genomen.'