Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
Transcriptie - Sjoemelen met vlees
00.06 Leader ZEMBLA
Voiceover Iedere dag worden er in Nederlandse slachthuizen tienduizenden varkens, koeien en kalveren verwerkt tot vleesproducten voor de consumptie-industrie. Biefstukken, varkenshazen, leverworst. Per persoon eten we gemiddeld 40 kilo vlees per jaar. Nederland is vooral een grote speler op de internationale markt voor kalfs- en varkensvlees. De vleesbedrijven verdienen daar miljarden aan. Maar het vertrouwen in de vleesindustrie kreeg dit jaar een forse knauw door de paardenvlees-affaire.
Nieuwslezer 'In Oss is een inval gedaan bij een vleesverwerkend bedrijf waar mogelijk paardenvlees is verkocht als rundvlees.'
Voiceover Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken laat deze week weten harder te gaan optreden tegen misstanden in slachterijen. Wat weten we eigenlijk van het hele vleesproductieproces? Hoe wordt de voedselveiligheid gecontroleerd? Zembla onderzoekt wat er met ons vlees gebeurt voordat het in de winkel ligt.
[caption] Sjoemelen met vlees
01.31 Voiceover Het vlees dat we in de supermarkt kopen wordt geleverd door grote slachterijen. Die presenteren zichzelf als duurzaam en verantwoordelijk. Het vlees dat ze leveren is van hoge kwaliteit. Dat zien we in promotiefilms op internet. Het grootste varkensvleesbedrijf van Nederland, VION, zegt:
Voiceover Iedere dag worden er in Nederlandse slachthuizen tienduizenden varkens, koeien en kalveren verwerkt tot vleesproducten voor de consumptie-industrie. Biefstukken, varkenshazen, leverworst. Per persoon eten we gemiddeld 40 kilo vlees per jaar. Nederland is vooral een grote speler op de internationale markt voor kalfs- en varkensvlees. De vleesbedrijven verdienen daar miljarden aan. Maar het vertrouwen in de vleesindustrie kreeg dit jaar een forse knauw door de paardenvlees-affaire.
Nieuwslezer 'In Oss is een inval gedaan bij een vleesverwerkend bedrijf waar mogelijk paardenvlees is verkocht als rundvlees.'
Voiceover Staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken laat deze week weten harder te gaan optreden tegen misstanden in slachterijen. Wat weten we eigenlijk van het hele vleesproductieproces? Hoe wordt de voedselveiligheid gecontroleerd? Zembla onderzoekt wat er met ons vlees gebeurt voordat het in de winkel ligt.
[caption] Sjoemelen met vlees
01.31 Voiceover Het vlees dat we in de supermarkt kopen wordt geleverd door grote slachterijen. Die presenteren zichzelf als duurzaam en verantwoordelijk. Het vlees dat ze leveren is van hoge kwaliteit. Dat zien we in promotiefilms op internet. Het grootste varkensvleesbedrijf van Nederland, VION, zegt:
[caption] Bedrijfsfilm Vion, 2012
Ongeveer 2600 medewerkers werken dagelijks aan de productie en logistiek van vlees en vleesproducten die bedoeld zijn voor een groot aantal supermarkten in Nederland. Gezondheid, dierenwelzijn, fair trade en duurzaamheid vormend daarbij het uitgangspunt. Vion voert Nederland. Passion for better food.
Voiceover Hetzelfde zien we bij de VanDrie groep, de wereldmarktleider in kalfsvlees.
Tv fragment Food Valley, 2010
'Innovatie is het geheim van ons succes gebleken. Je kunt niet praten over maatschappelijke verantwoordelijkheid en over kwaliteitsvlees zonder respect voor de dieren.'
Voiceover Zo zet het bedrijf zichzelf graag in de markt. Maar we willen weten of de werknemers van slachterijen zich in dit beeld herkennen. Hoe gaat het er aan toe op de werkvloer van de vleesbedrijven? We gaan op zoek naar werknemers.. We weten , dat er vooral veel Oost Europeanen aan de lopende band staan.
Werknemer Film mij niet, alsjeblieft. Niet m'n gezicht in beeld, want ik ben bang.
Voiceover We stuiten op dichte deuren en op angst. Wel horen we geruchten dat het mooie verhaal van de bedrijven niet klopt. Maar niemand durft dat op televisie te vertellen.
Man Ja is heel simpel, iedereen die wat lelijks over z'n baas zegt, die gaat er linksom of rechtsom uit.
Int . Gebeurt dat ook daadwerkelijk?
Man Dat gebeurt echt. Dat gebeurt echt.
Int. Dus iedereen is bang?
Man Iedereen is bang. Per definitie.
Voiceover Toch vinden we werknemers die wel willen praten, zij het onherkenbaar. Hun stem hebben we vervangen door die van een acteur.
Werknemer Ja er, er knaagt iets aan mijn geweten. Je ziet het gebeuren en je voelt je machteloos om er iets aan te doen. Ik kan wel naar mijn leidinggevende gaan maar die zegt, je moet niet zeuren. Je moet gewoon doorgaan.
Voiceover We voeren gesprekken met 14 bronnen. Werknemers van grote slachterijen, keurmeesters die toezicht moeten houden op de voedselveiligheid. In deze film komen 8 van hen aan het woord. We hebben hun identiteit en betrouwbaarheid grondig onderzocht. Zonder uitzondering zijn deze klokkenluiders bang. Bang om hun baan te verliezen en financieel aan de grond te raken. Drie van hen komen onherkenbaar in beeld. 5 anderen leggen tegenover Zembla een verklaring af op band.
Stem vrouw 'Als ik dit interview op camera geef, dan maken ze me tot de grond toe af. Dan kan ik alles wat ik heb opgeven.'
Stem man 'Dan word ik helemaal kapot gemaakt. Financieel en met m'n gezin.'
Ongeveer 2600 medewerkers werken dagelijks aan de productie en logistiek van vlees en vleesproducten die bedoeld zijn voor een groot aantal supermarkten in Nederland. Gezondheid, dierenwelzijn, fair trade en duurzaamheid vormend daarbij het uitgangspunt. Vion voert Nederland. Passion for better food.
Voiceover Hetzelfde zien we bij de VanDrie groep, de wereldmarktleider in kalfsvlees.
Tv fragment Food Valley, 2010
'Innovatie is het geheim van ons succes gebleken. Je kunt niet praten over maatschappelijke verantwoordelijkheid en over kwaliteitsvlees zonder respect voor de dieren.'
Voiceover Zo zet het bedrijf zichzelf graag in de markt. Maar we willen weten of de werknemers van slachterijen zich in dit beeld herkennen. Hoe gaat het er aan toe op de werkvloer van de vleesbedrijven? We gaan op zoek naar werknemers.. We weten , dat er vooral veel Oost Europeanen aan de lopende band staan.
Werknemer Film mij niet, alsjeblieft. Niet m'n gezicht in beeld, want ik ben bang.
Voiceover We stuiten op dichte deuren en op angst. Wel horen we geruchten dat het mooie verhaal van de bedrijven niet klopt. Maar niemand durft dat op televisie te vertellen.
Man Ja is heel simpel, iedereen die wat lelijks over z'n baas zegt, die gaat er linksom of rechtsom uit.
Int . Gebeurt dat ook daadwerkelijk?
Man Dat gebeurt echt. Dat gebeurt echt.
Int. Dus iedereen is bang?
Man Iedereen is bang. Per definitie.
Voiceover Toch vinden we werknemers die wel willen praten, zij het onherkenbaar. Hun stem hebben we vervangen door die van een acteur.
Werknemer Ja er, er knaagt iets aan mijn geweten. Je ziet het gebeuren en je voelt je machteloos om er iets aan te doen. Ik kan wel naar mijn leidinggevende gaan maar die zegt, je moet niet zeuren. Je moet gewoon doorgaan.
Voiceover We voeren gesprekken met 14 bronnen. Werknemers van grote slachterijen, keurmeesters die toezicht moeten houden op de voedselveiligheid. In deze film komen 8 van hen aan het woord. We hebben hun identiteit en betrouwbaarheid grondig onderzocht. Zonder uitzondering zijn deze klokkenluiders bang. Bang om hun baan te verliezen en financieel aan de grond te raken. Drie van hen komen onherkenbaar in beeld. 5 anderen leggen tegenover Zembla een verklaring af op band.
Stem vrouw 'Als ik dit interview op camera geef, dan maken ze me tot de grond toe af. Dan kan ik alles wat ik heb opgeven.'
Stem man 'Dan word ik helemaal kapot gemaakt. Financieel en met m'n gezin.'
04.26
Voiceover
Onze zoektocht begint in Apeldoorn. Bij kalvenslachterij Ekro. Dat bedrijf is onderdeel van de VanDrie groep, de grootste exporteur van kalfsvlees ter wereld. We komen in contact met een voormalig werknemer van Ekro, die zegt dat het vlees dat Ekro levert soms niet vers is.
04.44
Oud-werknemer
Ekro Nee, zeker niet. Ik ben ooit eens tegengekomen, dat heb ik zelf gezien, vlees van 29 maanden oud. Kwam uit de diepvries, maar van 29 maanden daarvoor stond de datum erop.
Int
. Wat gebeurt daar dan mee, met dat vlees?
Oud-werkn Ja nou ja, dat kwam uit de diepvries. Het werd in grote bakken met water gegooid om te ontdooien. En dan werd het bijgesneden.
Int. Wat werd er bijgesneden?
Oud-werkn Nou ja de slechte stukken. Dat werd eraf gehaald en dan werd het weer verpakt.
Voiceover We vinden naast de oud-werknemer ook een bron die bij het bedrijf werkt. Zij bevestigt het verhaal over het ontdooien van vlees.
Stem Bron: EKRO-werknemer A
'Het oudste wat ik heb gezien was zo'n drie jaar oud. (…). Laatst was er een klant die had tonnen kalfshazen nodig voor de reclame. Zoveel, dat kun je niet slachten. Dus dan wordt het uit de vriezer gehaald. Dat wordt ontdooid, bijgesneden en dat gaat weer de deur uit.'
Voiceover Het ontdooien is geen uitzondering, vertelt een volgende werknemer van Ekro.
Stem Bron: EKRO-werknemer B
'Dat ontdooien gebeurt wel twee of drie keer per week.'
Voiceover In Oenen staat de slagerij van de familie Ter Weele. Hier is het elke maandag slachtdag. Ter Weele levert vlees aan toprestaurants. We mogen in de slagerij het slachtproces filmen.
Oud-werkn Ja nou ja, dat kwam uit de diepvries. Het werd in grote bakken met water gegooid om te ontdooien. En dan werd het bijgesneden.
Int. Wat werd er bijgesneden?
Oud-werkn Nou ja de slechte stukken. Dat werd eraf gehaald en dan werd het weer verpakt.
Voiceover We vinden naast de oud-werknemer ook een bron die bij het bedrijf werkt. Zij bevestigt het verhaal over het ontdooien van vlees.
Stem Bron: EKRO-werknemer A
'Het oudste wat ik heb gezien was zo'n drie jaar oud. (…). Laatst was er een klant die had tonnen kalfshazen nodig voor de reclame. Zoveel, dat kun je niet slachten. Dus dan wordt het uit de vriezer gehaald. Dat wordt ontdooid, bijgesneden en dat gaat weer de deur uit.'
Voiceover Het ontdooien is geen uitzondering, vertelt een volgende werknemer van Ekro.
Stem Bron: EKRO-werknemer B
'Dat ontdooien gebeurt wel twee of drie keer per week.'
Voiceover In Oenen staat de slagerij van de familie Ter Weele. Hier is het elke maandag slachtdag. Ter Weele levert vlees aan toprestaurants. We mogen in de slagerij het slachtproces filmen.
06.23 Int. Hoeveel dieren slachten jullie nu op een dag?
[caption]
Ter Weele H. ter Weele, ambachtelijk slager
Vandaag slachten we tien runderen, een paar varkens en een paar schapen.
Int. Zou u zelf in zo'n grote slachterij willen werken, zoals bijvoorbeeld bij Ekro?
Ter Weele Nee, daar moet ik niet aan denken. Die willen zoveel mogelijk koeien slachten en ik wil zo goed mogelijk koeien slachten, dat, ja.
Int. Vriezen jullie ook wel eens vlees in of niet?
Ter Weele Nee, ja we vriezen natuurlijk wel eens wat in, maar de hoofdmoot wordt gewoon allemaal vers verwerkt bij ons in de winkel. De meeste mensen die hier in de winkel komen willen toch gewoon lekker vers vlees hebben dus, wat niet in de vriezer geweest is.
[caption]
Ter Weele H. ter Weele, ambachtelijk slager
Vandaag slachten we tien runderen, een paar varkens en een paar schapen.
Int. Zou u zelf in zo'n grote slachterij willen werken, zoals bijvoorbeeld bij Ekro?
Ter Weele Nee, daar moet ik niet aan denken. Die willen zoveel mogelijk koeien slachten en ik wil zo goed mogelijk koeien slachten, dat, ja.
Int. Vriezen jullie ook wel eens vlees in of niet?
Ter Weele Nee, ja we vriezen natuurlijk wel eens wat in, maar de hoofdmoot wordt gewoon allemaal vers verwerkt bij ons in de winkel. De meeste mensen die hier in de winkel komen willen toch gewoon lekker vers vlees hebben dus, wat niet in de vriezer geweest is.
Int.
Want als je dat invriest, hoe lang kan je dat dan bewaren?
Ter Weele Rundvlees niet langer dan een jaar.
Int. Niet langer dan een jaar.
Ter Weele Nee, nee. Tenminste, dat vind ik. Dan gaat de kwaliteit achteruit. Dan gaat het ranzig worden. Dat is niet lekker.
Voiceover Vlees van een paar jaar oud ontdooien, de slechte stukken eraf snijden en het alsnog verkopen, terwijl de klant in de winkel aan de verpakking niet kan zien dat het ontdooid vlees is. Mag dat? Om daarachter te komen gaan we naar Brussel. We gaan praten met CDA parlementariër Esther De Lange. Zij is rapporteur voedselfraude voor het Europees Parlement. Naar aanleiding van de paardenvlees affaire doet ze onderzoek naar gesjoemel met voedsel.
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Als jij vlees ontdooit en het bewerkt, al is het maar een klein stukje snijden, dan mag je er een nieuw productiedatum op zetten. Zo is de wet op het ogenblik. En daarvan zeg ik, daar moeten we toch eens heel goed naar kijken of die wetgeving niet veranderd wordt. Dat sis dan eigenlijk het schetsen van een verkeerd beeld. Minstens.
Voiceover We benaderen Ekro met de vraag of het klopt dat vlees wordt ontdooid, bijgesneden en opnieuw verkocht. Ekro wil alleen schriftelijk reageren. Het bedrijf laat weten: 'het komt voor dat er voor bepaalde vleesdelen onvoldoende vraag is. Deze vleesdelen worden ter conservering ingevroren. Deze vleesdelen zijn dan inderdaad jarenlang houdbaar. E is echter geen enkel wetsartikel in de geldende Europese verordeningen die het ontdooien en versnijden van bevroren vlees verbiedt.'
Ter Weele Rundvlees niet langer dan een jaar.
Int. Niet langer dan een jaar.
Ter Weele Nee, nee. Tenminste, dat vind ik. Dan gaat de kwaliteit achteruit. Dan gaat het ranzig worden. Dat is niet lekker.
Voiceover Vlees van een paar jaar oud ontdooien, de slechte stukken eraf snijden en het alsnog verkopen, terwijl de klant in de winkel aan de verpakking niet kan zien dat het ontdooid vlees is. Mag dat? Om daarachter te komen gaan we naar Brussel. We gaan praten met CDA parlementariër Esther De Lange. Zij is rapporteur voedselfraude voor het Europees Parlement. Naar aanleiding van de paardenvlees affaire doet ze onderzoek naar gesjoemel met voedsel.
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Als jij vlees ontdooit en het bewerkt, al is het maar een klein stukje snijden, dan mag je er een nieuw productiedatum op zetten. Zo is de wet op het ogenblik. En daarvan zeg ik, daar moeten we toch eens heel goed naar kijken of die wetgeving niet veranderd wordt. Dat sis dan eigenlijk het schetsen van een verkeerd beeld. Minstens.
Voiceover We benaderen Ekro met de vraag of het klopt dat vlees wordt ontdooid, bijgesneden en opnieuw verkocht. Ekro wil alleen schriftelijk reageren. Het bedrijf laat weten: 'het komt voor dat er voor bepaalde vleesdelen onvoldoende vraag is. Deze vleesdelen worden ter conservering ingevroren. Deze vleesdelen zijn dan inderdaad jarenlang houdbaar. E is echter geen enkel wetsartikel in de geldende Europese verordeningen die het ontdooien en versnijden van bevroren vlees verbiedt.'
08.26
Voiceover
Wie zijn de mensen die bij Ekro het vlees ontdooien? De werknemers die we spreken vertellen dat meer dan 80 procent van het personeel bestaat uit Oost Europese uitzendkrachten. Die zouden nauweiljks Nederlands spreken en vaak niet opgeleid zijn als slager zegt 1 van de Ekro werknemers.
stem Bron: EKRO-werknemer A
'Lekker voordelig. Beter dan dure Nederlandse krachten. (…). Ze huren mensen in die nog niet eens een mes kunnen vasthouden. Vroeger was het een kwaliteitsslachthuis. Nu wordt er alleen nog maar kwantiteit geleverd. Hoe meer, hoe beter.'
Voiceover Ekro stelt in een reactie dat de buitenlandse werknemers vakbekwaam zijn en dat communicatieproblemen worden opgelost. We gaan op zoek naar de uitzendkrachten van Ekro maar die durven niet op camera over hun werk bij de slachterij te vertellen.
Werknemer Ik wil niet dat m'n baas me ziet. Want als m'n baas me op de televisie iet dan zegt hij dat ik 't verknald heb en dat ik kan vertrekken. En wat dan?
[caption]
Ex werknemer Oud-werknemer Ekro
Ze moeten hun werk doen en mogen niks zeggen. En als ze wat zeggen, ja, dan hoef je niet meer terug te komen.
Voiceover Protesteren door werknemers en uitzendkrachten wordt afgestraft. Zegt ook FNV bestuurder John Klijn . Hij werkt al 12 jaar in de vleessector.
[caption]
Klijn J. Klijn, FNV-bestuurder vleessector
Als mensen zeggen joh pas op het gaat daar fout, dan krijgen ze gewoon te horen 'bemoei je met je eigen zaken, da is jouw taak niet. Gewoon je eigen kunstje doen. De ouwe hap die in de fabrieken werkt, ja die krijgt dagelijks te horen van ja jullie zijn eigenlijk te duur. En, en alles wat eruit gaat wordt vervangen door een Pool. Nou ja en tegen een Pool, die wordt al dagelijks vervangen als 'ie vervelend is. In de ogen van de werkgever. En dat is de moraal in deze sector.
10.21 Voiceover Eén van de Ekro werknemers die we spreken, vertelt dat kalfsvlees dat door klanten wordt teruggestuurd, soms ook wordt bijgewerkt.
[caption]
Stem Bron : EKRO-werknemer B
'Er kwamen kalfswangen terug uit Italië. Die de klant niet wilde hebben. Dat vlees was ik weet niet hoe lang onderweg naar Italië en weer terug. Dat stonk echt hoor.'
Voiceover Een andere werknemer verklaart:
[caption]
Stem Bron : EKRO-werknemer C
'95% van het vlees is in orde. Maar er wordt ook regelmatig vlees teruggestuurd door klanten, omdat het niet goed gevacumeerd is. Dat vlees is soms groen verkleurd en er komt een vieze lucht uit de verpakking. De slechte stukken worden eraf gesneden.'
Voiceover Ekro mag zelf controleren en beoordelen of het bijgewerkte vlees geschikt is voor consumptie.
[caption]
Ex werknemer Oud-werknemer Ekro
Er werden hele partijen terug gestuurd, die stonden af en toe wel eens een week bijvoorbeeld in Italië of Frankrijk voordat het terugkwam. Nou, dan kun je wel nagaan hoe het eruit zag. Stinken en rare kleur.
Int. Werd dat wel weer in de productie genomen?
Ex werknemer Ja. Vaak wel. Kijk, wat echt helemaal verrot was, ja dat kon niet meer. Maar waar wij zelf over twijfelden, dat kon er gewoon weer in. Het, het smerige werd eraf gesneden, dan werd het gewoon weer in productie genomen.
Int. Want wat werd er dan af gesneden?
Ex werknemer Ja, wat groen was. Wat zwart was. Wat stonk.
[caption]
stem Bron : Ekro-werknemer C
'Dan krijgt het vlees een andere bestemming en wordt het weer verkocht. Er komt een nieuwe productiedatum op te staan. De nieuwe klant weet niet dat het vlees is bijgewerkt.'
Voiceover Met de verklaringen van de werknemers gaan we naar microbioloog Taco Wijtzes. Wijtzes heeft een onderzoekslaboratorium voor voedsel. Hij werkt voor grote voedsel fabrikanten. Wat vindt hij van de verhalen over het bijsnijden van groen stinkend vlees?
[caption]
Wijtzes T . Wijtzes, microbioloog
Ik vind het ongelofelijk, dit zijn gewoon grote gerenommeerde bedrijven waarvoor, waar er heel veel van af hangt. Die producten die zij leveren die moeten aan kwaliteitsstandaarden voldoen. Die moeten aan veiligheidsstandaarden voldoen. Je moet er als consument vanuit kunnen gaan dat wat jij krijgt, dat dat klopt.
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Op het moment dat de partij gewoon, of, of het stuk nou zo overduidelijk bedorven is dat het niet meer de voedselketen in mag, dan is wetgeving daar duidelijk over. Dan moet het gewoon weg. Want dan valt het niet meer onder de categorie 'geschikt voor menselijke consumptie'.
Wijtzes Als een product niet meer ruikt zoals het hoort te ruiken, als kalfsvlees niet meer naar kalfsvlees ruikt maar naar wat anders, ja dan is het bedorven. Als u zelf in de koelkast een stuk vlees heeft liggen wat groen verkleurd is, gaat u het ook niet opeten. Of wel?
Voiceover Ook deze zaak leggen we voor aan Ekro. Het bedrijf laat schriftelijk weten:
Stem 'Producten die bedroven zijn of geen etiket meer hebben, worden altijd ter vernietiging aan het destructiebedrijf verzonden. Producten die hun oorspronkelijke etikettering behouden hebben en geschikt zijn voor consumptie, kunnen weer herbestemd worden. Herbestemming kan inhouden, dat het vleesdeel versneden wordt, geheretiketteerd en verpakt.'
13.58 Ter Weele Het kleinschalige dat wij doen, we betrekken de boeren erbij. Dek eten is rond. Het verhaal dat wij vertellen klopt echt. En dat is heel mooi. Dan kun je toch merken dat klanten dat zeer waarderen.
Int . Waarom waardeert men dat zo denkt u?
Ter Weele Ja, de mensen willen toch een beetje terug naar de basis.
Int . Zijn we dat een beetje kwijt geraakt?
Ter Weele Dat zijn we heel, niet een beetje kwijt geraakt, helemaal kwijt geraakt. Dat merk ik overal. Vlees komt uit een plastic zakje. Maar er moet toch echt een beest voor dood gemaakt worden voordat je een stukje vlees hebt.
Ter Weele Nee we gaan nu de varkens bedwelmen. Doen we op de kop en op het hart. Het ras is Bonte Bentheimer. Bij de veehouder waar ik ze van heb lopen die mooi buiten en die hebben echt een mooi leven, 't zijn echte scharrelvarkens.
Voiceover Echte scharrelvarkens. Hoe zit het eigenlijk met dat varkensvlees dat uit grote slachterijen komt? De grootste producent van varkensvlees in Nederland is Vion. Vion levert duurzaam vlees met het Beter Leven kenmerk.
14.59 [caption]
Nieuwsfragment Rijksoverheid.nl, 2010
'De staatssecretaris als vakkenvuller. Henk Bleeker legt in een Haags Albert Heijn filiaal het eerste varkensvlees in de schappen dat voorzien is van het Beter Leven kenmerk.
stem Bron: EKRO-werknemer A
'Lekker voordelig. Beter dan dure Nederlandse krachten. (…). Ze huren mensen in die nog niet eens een mes kunnen vasthouden. Vroeger was het een kwaliteitsslachthuis. Nu wordt er alleen nog maar kwantiteit geleverd. Hoe meer, hoe beter.'
Voiceover Ekro stelt in een reactie dat de buitenlandse werknemers vakbekwaam zijn en dat communicatieproblemen worden opgelost. We gaan op zoek naar de uitzendkrachten van Ekro maar die durven niet op camera over hun werk bij de slachterij te vertellen.
Werknemer Ik wil niet dat m'n baas me ziet. Want als m'n baas me op de televisie iet dan zegt hij dat ik 't verknald heb en dat ik kan vertrekken. En wat dan?
[caption]
Ex werknemer Oud-werknemer Ekro
Ze moeten hun werk doen en mogen niks zeggen. En als ze wat zeggen, ja, dan hoef je niet meer terug te komen.
Voiceover Protesteren door werknemers en uitzendkrachten wordt afgestraft. Zegt ook FNV bestuurder John Klijn . Hij werkt al 12 jaar in de vleessector.
[caption]
Klijn J. Klijn, FNV-bestuurder vleessector
Als mensen zeggen joh pas op het gaat daar fout, dan krijgen ze gewoon te horen 'bemoei je met je eigen zaken, da is jouw taak niet. Gewoon je eigen kunstje doen. De ouwe hap die in de fabrieken werkt, ja die krijgt dagelijks te horen van ja jullie zijn eigenlijk te duur. En, en alles wat eruit gaat wordt vervangen door een Pool. Nou ja en tegen een Pool, die wordt al dagelijks vervangen als 'ie vervelend is. In de ogen van de werkgever. En dat is de moraal in deze sector.
10.21 Voiceover Eén van de Ekro werknemers die we spreken, vertelt dat kalfsvlees dat door klanten wordt teruggestuurd, soms ook wordt bijgewerkt.
[caption]
Stem Bron : EKRO-werknemer B
'Er kwamen kalfswangen terug uit Italië. Die de klant niet wilde hebben. Dat vlees was ik weet niet hoe lang onderweg naar Italië en weer terug. Dat stonk echt hoor.'
Voiceover Een andere werknemer verklaart:
[caption]
Stem Bron : EKRO-werknemer C
'95% van het vlees is in orde. Maar er wordt ook regelmatig vlees teruggestuurd door klanten, omdat het niet goed gevacumeerd is. Dat vlees is soms groen verkleurd en er komt een vieze lucht uit de verpakking. De slechte stukken worden eraf gesneden.'
Voiceover Ekro mag zelf controleren en beoordelen of het bijgewerkte vlees geschikt is voor consumptie.
[caption]
Ex werknemer Oud-werknemer Ekro
Er werden hele partijen terug gestuurd, die stonden af en toe wel eens een week bijvoorbeeld in Italië of Frankrijk voordat het terugkwam. Nou, dan kun je wel nagaan hoe het eruit zag. Stinken en rare kleur.
Int. Werd dat wel weer in de productie genomen?
Ex werknemer Ja. Vaak wel. Kijk, wat echt helemaal verrot was, ja dat kon niet meer. Maar waar wij zelf over twijfelden, dat kon er gewoon weer in. Het, het smerige werd eraf gesneden, dan werd het gewoon weer in productie genomen.
Int. Want wat werd er dan af gesneden?
Ex werknemer Ja, wat groen was. Wat zwart was. Wat stonk.
[caption]
stem Bron : Ekro-werknemer C
'Dan krijgt het vlees een andere bestemming en wordt het weer verkocht. Er komt een nieuwe productiedatum op te staan. De nieuwe klant weet niet dat het vlees is bijgewerkt.'
Voiceover Met de verklaringen van de werknemers gaan we naar microbioloog Taco Wijtzes. Wijtzes heeft een onderzoekslaboratorium voor voedsel. Hij werkt voor grote voedsel fabrikanten. Wat vindt hij van de verhalen over het bijsnijden van groen stinkend vlees?
[caption]
Wijtzes T . Wijtzes, microbioloog
Ik vind het ongelofelijk, dit zijn gewoon grote gerenommeerde bedrijven waarvoor, waar er heel veel van af hangt. Die producten die zij leveren die moeten aan kwaliteitsstandaarden voldoen. Die moeten aan veiligheidsstandaarden voldoen. Je moet er als consument vanuit kunnen gaan dat wat jij krijgt, dat dat klopt.
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Op het moment dat de partij gewoon, of, of het stuk nou zo overduidelijk bedorven is dat het niet meer de voedselketen in mag, dan is wetgeving daar duidelijk over. Dan moet het gewoon weg. Want dan valt het niet meer onder de categorie 'geschikt voor menselijke consumptie'.
Wijtzes Als een product niet meer ruikt zoals het hoort te ruiken, als kalfsvlees niet meer naar kalfsvlees ruikt maar naar wat anders, ja dan is het bedorven. Als u zelf in de koelkast een stuk vlees heeft liggen wat groen verkleurd is, gaat u het ook niet opeten. Of wel?
Voiceover Ook deze zaak leggen we voor aan Ekro. Het bedrijf laat schriftelijk weten:
Stem 'Producten die bedroven zijn of geen etiket meer hebben, worden altijd ter vernietiging aan het destructiebedrijf verzonden. Producten die hun oorspronkelijke etikettering behouden hebben en geschikt zijn voor consumptie, kunnen weer herbestemd worden. Herbestemming kan inhouden, dat het vleesdeel versneden wordt, geheretiketteerd en verpakt.'
13.58 Ter Weele Het kleinschalige dat wij doen, we betrekken de boeren erbij. Dek eten is rond. Het verhaal dat wij vertellen klopt echt. En dat is heel mooi. Dan kun je toch merken dat klanten dat zeer waarderen.
Int . Waarom waardeert men dat zo denkt u?
Ter Weele Ja, de mensen willen toch een beetje terug naar de basis.
Int . Zijn we dat een beetje kwijt geraakt?
Ter Weele Dat zijn we heel, niet een beetje kwijt geraakt, helemaal kwijt geraakt. Dat merk ik overal. Vlees komt uit een plastic zakje. Maar er moet toch echt een beest voor dood gemaakt worden voordat je een stukje vlees hebt.
Ter Weele Nee we gaan nu de varkens bedwelmen. Doen we op de kop en op het hart. Het ras is Bonte Bentheimer. Bij de veehouder waar ik ze van heb lopen die mooi buiten en die hebben echt een mooi leven, 't zijn echte scharrelvarkens.
Voiceover Echte scharrelvarkens. Hoe zit het eigenlijk met dat varkensvlees dat uit grote slachterijen komt? De grootste producent van varkensvlees in Nederland is Vion. Vion levert duurzaam vlees met het Beter Leven kenmerk.
14.59 [caption]
Nieuwsfragment Rijksoverheid.nl, 2010
'De staatssecretaris als vakkenvuller. Henk Bleeker legt in een Haags Albert Heijn filiaal het eerste varkensvlees in de schappen dat voorzien is van het Beter Leven kenmerk.
[caption]
Bleker
Henk Bleker,
staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie
'Het varken is als het ware van een eenkamer appartement naar een tweekamer appartement gegaan. Nou, wie wil dat niet?'
Voiceover Het Beter Leven kenmerk is een keurmerk van de Dierenbescherming. Alleen vlees van varkens die in de stal genoeg ruimte en afleiding hebben en die niet gecastreerd worden, krijgt het keurmerk.
Bleker 'Dit is een manier waarbij we op grote schaal vlees kunnen produceren, ook nog vooreen hele redelijke prijs, maar we betalen er wel wat meer voor dan, ja dan wanneer we lagere eisen stellen aan dierenwelzijn. Dus ja. Die consument, ik ben er van overtuigd, die gaat deze kant op.'
15.41 Voiceover Vion verwerkt dat speciale, duurzame vlees, naast het gewone varkensvlees uit de bio-industrie. Beter Leven vlees van Vion is te koop bij ondermeer Albert Heijn en Plus.
[caption]
Doesburg A . van Doesburg, Plus Supermarkten
Hier heb ik een voorbeeld van ons varkensvlees. sinds het najaar 2012 hebben we een programma om zeg maar met ons varkensvlees, ons reguliere varkensvlees, volledig om te schakelen naar het Beter Leven kenmerk. Consumenten vinden het belangrijk om te kunnen kiezen en zijn ook bereid om daar wat meer voor te betalen. En ook wij betalen uiteraard een hogere inkoopprijs omdat dit productieproces een ander productieproces is als ja zeg maar als het niet onder dit Beter Leven kenmerk is.
Voiceover Het Beter Leven varkensvlees wordt door VION 'good Farming Star vlees' genoemd. Volgens de regels van de dierenbescherming moet dat Farming Star vlees strikt gescheiden gehouden worden van het gewone varkensvlees. Doet Vion dat niet, dan kan het bedrijf uitgesloten worden van het keurmerk.
Int. U controleert of dat allemaal klopt.
Doesburg Ja. Ja.
Int . Dat is ook misschien extra nodig door al die fraudes die er zijn geweest.
Doesburg Ja maar we vinden het zelf ook belangrijk om te weten dat het gewoon goed zit. Dus wij maken ons daar geen zorgen om, dat zit zo goed als wel waterdicht.
Voiceover Duurzaamheidkeurmerken blijken fraudegevoelig. In het afgelopen jaar doorzoekt de Duitse justitie honderden bedrijven die sjoemelen met duurzame eieren. Gewone eieren worden onterecht verkocht als vrije uitloop. Ook Nederlandse bedrijven zijn hierbij betrokken.
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Kenmerkend voor een hoog risico op fraude is er een flinke prijs op zit.Dus dat het de moeite loont om er ja mee te sjoemelen. Dat geldt dus bijvoorbeeld voor duurzaamheidslogo's. Ja er komt dus inderdaad naast het economisch gewin wat je ermee kan halen, ja ook het element pakkans. Hoe groot is, is de kans dat je gepakt wordt.
Int . Is die groot genoeg in Nederland?
De Lange Die is in Nederland en Europa te klein.
Voiceover VION laat ons weten dat het bedrijf zich strikt aan de eisen van het Beter Leven keurmerk houdt. Maar wat gebeurt er op de werkvloer? Ook bij Vion blijken werknemers bang te zijn om uit de school te klappen. Toch komen we in contact met een Vion medewerker die wil vertellen hoe het bedrijf met het keurmerk omgaat.
[caption]
werknemer Werknemer VION
Nou als de vraag hoger is dan het aanbod, dan wordt er nog wel eens mee gerommeld. Dan wordt er door de leidinggevende gezegd, doe er maar ander vlees bij.
Int. Vlees wat geen Farming Star heeft, wat niet Beter Leven is.
Werknemer Ja. ja.
Int. Hoe vaak gebeurt dat?
Werknemer Dat gebeurt dagelijks.
Int . Dat gebeurt elke dat bij VION
Werknemer Ja. Dat gebeurt elke dag.
Int. Is dat 1 specifiek soort vlees waar dat mee gebeurt of gebeurt dit met allerlei soorten vlees?
Werknemer Nee, dit gebeurt met allerlei soorten vlees. Je kunt er niet 1 product uit pikken. Nee.
Voiceover Onze bron binnen VION vertelt dat het bedrijf dagelijks gewoon varkensvlees verpakt als Farming Star vlees en het zo aan de supermarkten verkoopt. Die verkopen het als Beter Leven vlees aan de consument.
Int. Kunt het verschil zien tussen Farming Star vlees en gewoon vlees?
[caption]
werknemer Werknemer VION
Nee. Dat kun je niet zien nee.
Int. 't Ziet er hetzelfde uit.
Werknemer Het ziet er hetzelfde uit. Dat is puur een vertrouwenskwestie.
Voiceover Kloppen de beweringen van de klokkenluider wel? We zoeken naar een tweede bron binnen het bedrijf. En die vinden we ook. Deze werknemer durft niet op televisie te verschijnen maar wil wel een verklaring op band geven.
19.22 [caption]
Stem Bron: VION-werknemer
'Normaal vlees zit in blauwe zakken, Farming Star zit in oranje zakken. Wat er uiteindelijk in is gegaan, daarvan moet je dan geloven dat het Farming Star is. Elke dag gebeurt het wel dat er gewoon vlees weggaat als Farming Star. Zelf zou ik nooit Beter Leven vlees kopen, omdat ik weet dat het ander vlees kan zijn.'
Voiceover Vanaf nu vragen we de klokkenluiders om ons te melden wanneer er gefraudeerd wordt met Beter Leven vlees. We krijgen in de afgelopen maanden regelmatig e-mails en telefoontjes waarin ze concrete partijen noemen waarmee gesjoemeld is. We kunnen die e-mails niet laten zien omdat Vion daaruit de identiteit van onze bronnen zou kunnen afleiden.
Int. Wie geeft de opdracht aan de werknemers om te sjoemelen met vlees?
[Caption]
Werknemer Werknemer VION
Dat doet de leidinggevende. Want die wil toch onder de druk van de productie wil die de supermarkten bevoorraden.
Int. Maar de supermarkt krijgt dat niet te horen.
werknemer Nee, natuurlijk niet. nee.
Int. Wat gebeurt er denkt u als Albert Heijn dit zou weten?
Werknemer Nou, dan breekt de hel los. Dat zou hele grote gevolgen kunnen hebben voor ons bedrijf.
Voiceover De andere Vion werknemer verklaart:
[caption]
stem Bron : VION-werknemer
'Ik denk dat VION zulke risico's neemt omdat het heel slecht gaat met het bedrijf. Een paar jaar geleden werd tegen klanten gezegd: we hebben gewoon niet alles wat je vraagt. Toen werd er gewoon nee verkocht. Tegenwoordig leveren we gewoon. Ook als het er niet is.'
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Dat is fraude, dat noemen wij logo fraude. En in mijn rapport geef ik ook aan dat logo fraude in de top tien staat van fraude risico. Op het moment dat dit moedwillig gebeurt om daar financieel gewin uit te halen, is er ook hier sprake van voedselfraude.
21.23 Voiceover De verklaringen van de werknemers leggen we aan VION voor. Het vleesbedrijf wil niet voor onze camera reageren maar laat schriftelijk weten:
Stem 'VION Food werkt er hard aan om Good Farming Star producten op een zorgvuldige manier in de winkel te krijgen. De anonieme beschuldigingen waarover Zembla nu bericht, zijn geen van alle via de klokkenluidersegeling gemeld bij de leiding van VION Food.'
Voiceover Maar volgens de klokkenluidersregeling van VION zal het bedrijf slechts voor zover mogelijk de privacy van de betrokken medewerker beschermen. Inde beoordeling van de klacht zullen de belangen van de onderneming worden afgewogen tegen de belangen van de betrokken medewerker. Onze bronnen laten desgevraagd weten zo weinig vertrouwen te hebben in hun bedrijf en zo bang te zijn voor mogelijke persoonlijke gevolgen, dat ze geen gebruik durven te maken van de klokkenluidersregeling van VION. Eén bron had daar zelfs nog nooit van gehoord..
Voiceover Supermarktketen PLUS zegt door onze bevindingen verrast te zijn en in gesprek te gaan met VION. Tenslotte benaderen we ook de Dierenbescherming. De organisatie die het Beter Leven keurmerk heeft bedacht.
[caption]
Dales F. Dales, directeur Dierenbescherming
Ik schrik daar enorm van, want dit kan potentieel groot risico hebben voor de Dierenbescherming, voor het Beter Leven kenmerk en voor die dieren die nu net een beter leven hebben gekregen vanuit de Dierenbescherming. 25 miljoen dieren in Nederland.
Voiceover De Dierenbescherming laat de controle op het keurmerk uitvoeren door een speciaal bureau. Verin. Dat bureau moet er op toezien dat VION het Beter Leven vlees gescheiden houdt van het gewone varkensvlees.
[caption]
werknemer Werknemer VION
Maar voordat Verin binnen een bedrijf is, gaan er alarmbellen rinkelen. Die moeten zich melden. En dan gaat de telefoon naar de afdelingen en dan zorgt men wel dat het in orde is.
Int. Dat ziet u gewoon gebeuren.
Werknemer Ja. Dat zie ik gewoon gebeuren. Ja. Ja.
Int . Dus zo'n controleur, zo'n inspecteur die ziet eigenlijk nooit wat er echt gebeurt.
Werknemer Nee, klopt. Ja.
[caption]
stem Bron: VION-werknemer
'Die mensen zijn ook makkelijk te herkennen. Want ze hebben gewoon een andere kleur helm op. Er zit nog net geen zwaailicht op. Met controles is het duidelijk dat je even moet opletten.'
[caption]
Dales F. Dales, directeur Dierenbescherming
Dit is voor mij ongekend. Ik heb dit nog nooit eerder zo meegemaakt. Dit is echt, echt totaal fout. Hier wordt de wet overtreden. En blijkbaar willens en wetens de wet overtreden. Nou dan ben je bij mij klaar. Daar hebben we inderdaad een Openbaar Ministerie voor. daar hebben we rechters voor. dit moet gewoon met kop en kont de wereld uit. Het kan niet zo zijn dat wat je in de winkel koopt niet is wat op de verpakking staat.
24.28 Voiceover We leggen VION ook de verklaringen voor over het ontduiken van controles. VION schrijft in een reactie:
Stem 'De keuringen en audits in de vleessector zijn zeer frequent en bovengemiddeld intensief. Uiteraard werken wij als grote organisatie volledig mee aan al deze audits en keuringen.'
Voiceover De controleurs van Verin zijn onderdel van een groter bedrijf. CoMore. CoMore levert nog veel meer diensten aan de vleesindustrie. Het bedrijf heeft 350 keuringsassistenten in dienst die in slachterijen het vlees controleren op gezondheidsrisico's. Voorheen was dit een overheidstaak maar een paar jaar geleden is die geprivatiseerd. De keurmeesters werken voor het bedrijfsonderdeel KDS, wat staat voor Kwaliteitskeuring Dierlijke Sector.
Int. Wat doet u nu?
Ter Weele Nu haal ik het hart en de longen eruit. Het hart zit vast aan z'n borstbeen, met een hartzakje noemen we dat. Die snij ik los. Dit laat je hangen voor de keurmeester. Die kan daaraan beoordelen of het beest gezond is of niet.
Voiceover Ook slager Ter Weele krijgt aan het eind van de slachtdag een keurmeester van KDS over de vloer.
[caption]
Ter Weele H. ter Weele, ambachtelijk slager
De koppen snijdt 'ie in. Het hart wordt ingesneden, of er geen bacterie in zit.Heel secuur gaan ze daar mee om.
Int . Hoe lang is die keurmeester dan bezig per karkas bij jullie?
Ter Weele Hij is met die tien beesten en die varkentjes een halfuurtje bezig.
Int . Hoe belangrijk is het dat die keurmeesters er zijn?
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Dat is heel belangrijk. We hebben te veel problemen gehad in het verleden in Europa. BSE et cetera. Om daar lichtzinnig mee om te gaan. De kwaliteit van het voedsel voor ons consumenten staat voor alles.
Voiceover We willen graag zien hoe de keuring in de slagerij wordt uitgevoerd. Maar als de keurmeester van KDS aankomt, wil hij niet gefilmd worden. KDS blijkt het de medewerkers verboden te hebben om met de pers te praten.
26.33 [caption]
Ter Weele H. Ter Weele, ambachtelijk slager
Dat kunnen we ze niet aandoen. Dan kunnen ze op zoek naar nieuw werk, denk ik. Van mij mag je 't rustig erop zetten. Maar ik kan niet voor hen beslissen. Ik weet zeker, als ze daar een schrijven voer gehad hebben, dan wordt dat zeer hoog opgenomen. Ze wippen ze er zo uit hoor.
Voiceover We vragen KDS hoe de keuringen plaatsvinden. Maar het bedrijf verwijst ons naar de Voedsel en Waren Autoriteit. Op internet vinden we een informatiefilm van de Voedsel en Waren Autoriteit, waarin wordt gesteld dat het vlees goed word gecontroleerd.
Fragment Rijksoverheid.nl 2012
'De kwaliteit van de inspecties neemt toe en de veiligheid blijft gewaarborgd.'Bijvoorbeeld de keuring van het vlees, die is permanent.
[caption]
Fragment Hans Rooijakkers, inspecteur Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
De officiële assistenten die de post mortum keuring doen, zeg maar elk karkas en de organen inspecteren op afwijkingen, dat blijft 100% bestaan. Daar wordt niet vanaf geweken.
Voiceover Maar is die keuring wel zo goed? We komen in contact met een KDS keurmeester die wel met ons wil praten. Deze keurmeester werkt in een groot slachthuis en vertelt hoe hij daar moet keuren.
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Ik controleer op pathologische afwijkingen, bloedingen en ik controleer de organen.
Int. Dus alle karkassen worden goed geïnspecteerd.
Keurmeester Nee, dat is niet mogelijk.
Int. Dat is niet mogelijk.
Keurmeester Nee. Het moet wel maar het kan niet. Door een hoge bandsnelheid is het onmogelijk.
Int . En bandsnelheid is hoeveel varkens er langskomen in een uur.
Keurmeester In grote slachterijen 650 varkens per uur.
Int. Hoeveel tijd heb je dan voor 1 varken?
Keurmeester Een paar seconden.
Voiceover Om zo efficiënt mogelijk te werken hebben de grote slachterijen een paar jaar geleden de zichtkeuring ingevoerd. Dat houdt in dat keurmeesters geen organen meer insnijden en karkassen alleen nog visueel controleren.
Int. Kun je daarmee een karkas goed inspecteren?
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Nee. Dat kan niet.
Int . Wat, wat mis je daardoor bijvoorbeeld?
Keurmeester Ontstekingen. Abcessen, die je voorheen wel voelde met je handen, die kun je nu alleen op zicht doen.
Voiceover We zoeken naar een bron binnen KDS die de verklaringen van de keurmeester kan bevestigen. Er is een andere keurmeester die een verklaring op band wil afleggen.
[caption]
stem Bron : KDS-werknemer
'De kans dat wij afwijkingen, abcessen en ontstekingen missen is zeer groot. Dus die komen in de voedselketen terecht.'
[caption]
Wijtzes T. Wijtzes, microbioloog
Dat vind ik heel, heel pijnlijk. Als dat zo is en als dat doorgaat, is dat ook niet goed. Die mensen zitten er toch niet omdat ze er moeten zitten? Die zitten daar met een reden. We hebben namelijk met z'n allen, Nederland, met z'n allen besloten, het is belangrijk om dat te doen. Want dat garandeert onze voedselveiligheid.
Voiceover We vragen KDS of de keurmeesters hun werk wel goed kunnen doen. Maar de organisatie wil niet op onze vraag ingaan. En verwijst ons door naar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, de NVWA. Die is eindverantwoordelijk voor de vleeskeuringen in slachterijen. Maar ook de NVWA wil niet inhoudelijk op de verklaringen van de klokkenluiders reageren.
29.00 [caption]
stem Bron : NVWA
'De situatie die u schetst is ernstig. Wij zijn op dit moment bezig met de aanpak van de problemen in het veterinaire domein. Daarom geven wij op dit moment geen verdere reactie.
Voiceover In grote slachthuizen is permanent een dierenarts van de NVWA aanwezig. Maar volgens onze bronnen binnen KWS doen deze dierenartsen hun werk niet naar behoren.
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Vaak zijn het dierenartsen die in de praktijk met levende dieren bezig zijn, maar niet met geslachte. De afwijkingen die wij constateren worden vaak niet door dierenartsen herkend. Als alle kenmerken zijn dat het een ziek dier is dat niet voor menselijke consumptie geschikt is, wordt 'ie vaak goedgekeurd.
Voiceover De andere keurmeester vult dit aan.
[caption]
stem Bron : KDS-werknemer
'Ik zie dat 9 van de 10 karkassen die wij voor speciaal onderzoek aanmerken, doorgaan naar de vleesconsumptie.'
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Er zijn dierenartsen van buitenlandse afkomst die de taal niet machtig zijn. Waar je niet mee kunt communiceren.
Int. Waar komen die vandaan dan, die dierenartsen?
Keurmeester Duitsland, Polen, Griekenland.
Int . En die spreken geen Nederlands.
Keurmeester Weinig. Heel slecht.
Int. Hoe kunnen die dan in zo'n slachterij functioneren?
Keurmeester Die kunnen niet functioneren.
[caption]
stem Bron : KDS-werknemer
'De taal is vaak een probleem. De dierenartsen kunnen vaak slecht communiceren met ons en de bedrijven. Dat is een groot issue.'
Voiceover In een reactie laat de NVWA weten, dat er in het verleden taalproblemen waren maar da tegenwoordig een taaltest wordt afgenomen bij nieuwe dierenartsen.
[fragment]
nieuwslezer SVT Zweden, februari 2013
'Twee kinderen in Vasteras werden ziek na het eten van hamburgers besmet met de EHEC-bacterie. Het vlees was afkomstig uit Nederland.'
Voiceover Afgelopen februari worden Zweedse kinderen ziek na het eten van Nederlands vlees dat besmet is met EHEC. Een variant van de E.-coli darmbacterie. Hoe komt die bacterie eigenlijk op vlees terecht?
31.57 Ter Weele Ik ga nu 't darmpakket verwijderen. Hier moet je voorzichtig mee zijn, dat je geen mest of andere darminhoud op je beest krijgt.
Voiceover De slager moet voorzichtig snijden. Anders komt er mest op het vlees. Mestbezoedeling heet dat.
Int. Waarom mag dat niet?
Ter Weele Dan krijg je de E.coli-bacterie. Die gevaar voor de volksgezondheid op kan leveren.
Voiceover Mest op het vlees is gevaarlijk. In de mest kunnen namelijk ziekteverwekkende bacteriën zitten. Daarom zijn slachterijen wettelijk verplicht om te zorgen dat hun vlees vrij is van mestbezoedeling. Hoe gaat dat bij grote slachthuizen waar honderden dieren per uur voorbij komen?
Int. Hoe vaak ziet u dat, dat karkassen onder de mest zitten?
[caption]
Keurmeester Werknemer KDS
25 tot 40 procent van de gevallen. Naarmate de dag verstrijkt, slechte varkens afgeleverd worden, machines niet goed afgesteld staan. Dan krijg je gewoon mestbezoedeling.
Voiceover De tweede keurmeester die op ene andere locatie werkt, ziet zelfs nog hogere aantallen.
[caption]
Stem Bron : KDS-werknemer
'Ik denk dat wij op ongeveer 60% van de karkassen mestbezoedeling hebben. het komt door een te hoge bandsnelheid, mensen die hun handen niet ontsmetten en hun messen niet schoonmaken.'
Wijtzes Mest op het karkas dat vind ik ontzettend smerig. Daar zit gewoon die E.coli-bacterie in en die darmen die zitten vol met die E.coli-bacterie. E.-coli heeft ook een aantal varianten die zijn gewoon zwaar ziekte verwekkend, kan je ziek van worden en zelfs dood aan gaan.
33.36 Voiceover De klokkenluiders nemen op ons verzoek foto's van de mestbezoedelingen die ze tegenkomen. Die foto's laten we zien aan microbioloog Wijtzes.
Wijtzes Dit is echt ongelofelijk smerig. Je ziet hier E.-coli in, dat is, daar hoef je niet eens, hoef je geen microbiologie voor te doen. Ja ik vind deze echt heel ernstig. Deze ook trouwens. Je ziet het gewoon overal zitten he.
Int. Hoe zorgt u ervoor nou, dat het schoon blijft?
staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie
'Het varken is als het ware van een eenkamer appartement naar een tweekamer appartement gegaan. Nou, wie wil dat niet?'
Voiceover Het Beter Leven kenmerk is een keurmerk van de Dierenbescherming. Alleen vlees van varkens die in de stal genoeg ruimte en afleiding hebben en die niet gecastreerd worden, krijgt het keurmerk.
Bleker 'Dit is een manier waarbij we op grote schaal vlees kunnen produceren, ook nog vooreen hele redelijke prijs, maar we betalen er wel wat meer voor dan, ja dan wanneer we lagere eisen stellen aan dierenwelzijn. Dus ja. Die consument, ik ben er van overtuigd, die gaat deze kant op.'
15.41 Voiceover Vion verwerkt dat speciale, duurzame vlees, naast het gewone varkensvlees uit de bio-industrie. Beter Leven vlees van Vion is te koop bij ondermeer Albert Heijn en Plus.
[caption]
Doesburg A . van Doesburg, Plus Supermarkten
Hier heb ik een voorbeeld van ons varkensvlees. sinds het najaar 2012 hebben we een programma om zeg maar met ons varkensvlees, ons reguliere varkensvlees, volledig om te schakelen naar het Beter Leven kenmerk. Consumenten vinden het belangrijk om te kunnen kiezen en zijn ook bereid om daar wat meer voor te betalen. En ook wij betalen uiteraard een hogere inkoopprijs omdat dit productieproces een ander productieproces is als ja zeg maar als het niet onder dit Beter Leven kenmerk is.
Voiceover Het Beter Leven varkensvlees wordt door VION 'good Farming Star vlees' genoemd. Volgens de regels van de dierenbescherming moet dat Farming Star vlees strikt gescheiden gehouden worden van het gewone varkensvlees. Doet Vion dat niet, dan kan het bedrijf uitgesloten worden van het keurmerk.
Int. U controleert of dat allemaal klopt.
Doesburg Ja. Ja.
Int . Dat is ook misschien extra nodig door al die fraudes die er zijn geweest.
Doesburg Ja maar we vinden het zelf ook belangrijk om te weten dat het gewoon goed zit. Dus wij maken ons daar geen zorgen om, dat zit zo goed als wel waterdicht.
Voiceover Duurzaamheidkeurmerken blijken fraudegevoelig. In het afgelopen jaar doorzoekt de Duitse justitie honderden bedrijven die sjoemelen met duurzame eieren. Gewone eieren worden onterecht verkocht als vrije uitloop. Ook Nederlandse bedrijven zijn hierbij betrokken.
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Kenmerkend voor een hoog risico op fraude is er een flinke prijs op zit.Dus dat het de moeite loont om er ja mee te sjoemelen. Dat geldt dus bijvoorbeeld voor duurzaamheidslogo's. Ja er komt dus inderdaad naast het economisch gewin wat je ermee kan halen, ja ook het element pakkans. Hoe groot is, is de kans dat je gepakt wordt.
Int . Is die groot genoeg in Nederland?
De Lange Die is in Nederland en Europa te klein.
Voiceover VION laat ons weten dat het bedrijf zich strikt aan de eisen van het Beter Leven keurmerk houdt. Maar wat gebeurt er op de werkvloer? Ook bij Vion blijken werknemers bang te zijn om uit de school te klappen. Toch komen we in contact met een Vion medewerker die wil vertellen hoe het bedrijf met het keurmerk omgaat.
[caption]
werknemer Werknemer VION
Nou als de vraag hoger is dan het aanbod, dan wordt er nog wel eens mee gerommeld. Dan wordt er door de leidinggevende gezegd, doe er maar ander vlees bij.
Int. Vlees wat geen Farming Star heeft, wat niet Beter Leven is.
Werknemer Ja. ja.
Int. Hoe vaak gebeurt dat?
Werknemer Dat gebeurt dagelijks.
Int . Dat gebeurt elke dat bij VION
Werknemer Ja. Dat gebeurt elke dag.
Int. Is dat 1 specifiek soort vlees waar dat mee gebeurt of gebeurt dit met allerlei soorten vlees?
Werknemer Nee, dit gebeurt met allerlei soorten vlees. Je kunt er niet 1 product uit pikken. Nee.
Voiceover Onze bron binnen VION vertelt dat het bedrijf dagelijks gewoon varkensvlees verpakt als Farming Star vlees en het zo aan de supermarkten verkoopt. Die verkopen het als Beter Leven vlees aan de consument.
Int. Kunt het verschil zien tussen Farming Star vlees en gewoon vlees?
[caption]
werknemer Werknemer VION
Nee. Dat kun je niet zien nee.
Int. 't Ziet er hetzelfde uit.
Werknemer Het ziet er hetzelfde uit. Dat is puur een vertrouwenskwestie.
Voiceover Kloppen de beweringen van de klokkenluider wel? We zoeken naar een tweede bron binnen het bedrijf. En die vinden we ook. Deze werknemer durft niet op televisie te verschijnen maar wil wel een verklaring op band geven.
19.22 [caption]
Stem Bron: VION-werknemer
'Normaal vlees zit in blauwe zakken, Farming Star zit in oranje zakken. Wat er uiteindelijk in is gegaan, daarvan moet je dan geloven dat het Farming Star is. Elke dag gebeurt het wel dat er gewoon vlees weggaat als Farming Star. Zelf zou ik nooit Beter Leven vlees kopen, omdat ik weet dat het ander vlees kan zijn.'
Voiceover Vanaf nu vragen we de klokkenluiders om ons te melden wanneer er gefraudeerd wordt met Beter Leven vlees. We krijgen in de afgelopen maanden regelmatig e-mails en telefoontjes waarin ze concrete partijen noemen waarmee gesjoemeld is. We kunnen die e-mails niet laten zien omdat Vion daaruit de identiteit van onze bronnen zou kunnen afleiden.
Int. Wie geeft de opdracht aan de werknemers om te sjoemelen met vlees?
[Caption]
Werknemer Werknemer VION
Dat doet de leidinggevende. Want die wil toch onder de druk van de productie wil die de supermarkten bevoorraden.
Int. Maar de supermarkt krijgt dat niet te horen.
werknemer Nee, natuurlijk niet. nee.
Int. Wat gebeurt er denkt u als Albert Heijn dit zou weten?
Werknemer Nou, dan breekt de hel los. Dat zou hele grote gevolgen kunnen hebben voor ons bedrijf.
Voiceover De andere Vion werknemer verklaart:
[caption]
stem Bron : VION-werknemer
'Ik denk dat VION zulke risico's neemt omdat het heel slecht gaat met het bedrijf. Een paar jaar geleden werd tegen klanten gezegd: we hebben gewoon niet alles wat je vraagt. Toen werd er gewoon nee verkocht. Tegenwoordig leveren we gewoon. Ook als het er niet is.'
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Dat is fraude, dat noemen wij logo fraude. En in mijn rapport geef ik ook aan dat logo fraude in de top tien staat van fraude risico. Op het moment dat dit moedwillig gebeurt om daar financieel gewin uit te halen, is er ook hier sprake van voedselfraude.
21.23 Voiceover De verklaringen van de werknemers leggen we aan VION voor. Het vleesbedrijf wil niet voor onze camera reageren maar laat schriftelijk weten:
Stem 'VION Food werkt er hard aan om Good Farming Star producten op een zorgvuldige manier in de winkel te krijgen. De anonieme beschuldigingen waarover Zembla nu bericht, zijn geen van alle via de klokkenluidersegeling gemeld bij de leiding van VION Food.'
Voiceover Maar volgens de klokkenluidersregeling van VION zal het bedrijf slechts voor zover mogelijk de privacy van de betrokken medewerker beschermen. Inde beoordeling van de klacht zullen de belangen van de onderneming worden afgewogen tegen de belangen van de betrokken medewerker. Onze bronnen laten desgevraagd weten zo weinig vertrouwen te hebben in hun bedrijf en zo bang te zijn voor mogelijke persoonlijke gevolgen, dat ze geen gebruik durven te maken van de klokkenluidersregeling van VION. Eén bron had daar zelfs nog nooit van gehoord..
Voiceover Supermarktketen PLUS zegt door onze bevindingen verrast te zijn en in gesprek te gaan met VION. Tenslotte benaderen we ook de Dierenbescherming. De organisatie die het Beter Leven keurmerk heeft bedacht.
[caption]
Dales F. Dales, directeur Dierenbescherming
Ik schrik daar enorm van, want dit kan potentieel groot risico hebben voor de Dierenbescherming, voor het Beter Leven kenmerk en voor die dieren die nu net een beter leven hebben gekregen vanuit de Dierenbescherming. 25 miljoen dieren in Nederland.
Voiceover De Dierenbescherming laat de controle op het keurmerk uitvoeren door een speciaal bureau. Verin. Dat bureau moet er op toezien dat VION het Beter Leven vlees gescheiden houdt van het gewone varkensvlees.
[caption]
werknemer Werknemer VION
Maar voordat Verin binnen een bedrijf is, gaan er alarmbellen rinkelen. Die moeten zich melden. En dan gaat de telefoon naar de afdelingen en dan zorgt men wel dat het in orde is.
Int. Dat ziet u gewoon gebeuren.
Werknemer Ja. Dat zie ik gewoon gebeuren. Ja. Ja.
Int . Dus zo'n controleur, zo'n inspecteur die ziet eigenlijk nooit wat er echt gebeurt.
Werknemer Nee, klopt. Ja.
[caption]
stem Bron: VION-werknemer
'Die mensen zijn ook makkelijk te herkennen. Want ze hebben gewoon een andere kleur helm op. Er zit nog net geen zwaailicht op. Met controles is het duidelijk dat je even moet opletten.'
[caption]
Dales F. Dales, directeur Dierenbescherming
Dit is voor mij ongekend. Ik heb dit nog nooit eerder zo meegemaakt. Dit is echt, echt totaal fout. Hier wordt de wet overtreden. En blijkbaar willens en wetens de wet overtreden. Nou dan ben je bij mij klaar. Daar hebben we inderdaad een Openbaar Ministerie voor. daar hebben we rechters voor. dit moet gewoon met kop en kont de wereld uit. Het kan niet zo zijn dat wat je in de winkel koopt niet is wat op de verpakking staat.
24.28 Voiceover We leggen VION ook de verklaringen voor over het ontduiken van controles. VION schrijft in een reactie:
Stem 'De keuringen en audits in de vleessector zijn zeer frequent en bovengemiddeld intensief. Uiteraard werken wij als grote organisatie volledig mee aan al deze audits en keuringen.'
Voiceover De controleurs van Verin zijn onderdel van een groter bedrijf. CoMore. CoMore levert nog veel meer diensten aan de vleesindustrie. Het bedrijf heeft 350 keuringsassistenten in dienst die in slachterijen het vlees controleren op gezondheidsrisico's. Voorheen was dit een overheidstaak maar een paar jaar geleden is die geprivatiseerd. De keurmeesters werken voor het bedrijfsonderdeel KDS, wat staat voor Kwaliteitskeuring Dierlijke Sector.
Int. Wat doet u nu?
Ter Weele Nu haal ik het hart en de longen eruit. Het hart zit vast aan z'n borstbeen, met een hartzakje noemen we dat. Die snij ik los. Dit laat je hangen voor de keurmeester. Die kan daaraan beoordelen of het beest gezond is of niet.
Voiceover Ook slager Ter Weele krijgt aan het eind van de slachtdag een keurmeester van KDS over de vloer.
[caption]
Ter Weele H. ter Weele, ambachtelijk slager
De koppen snijdt 'ie in. Het hart wordt ingesneden, of er geen bacterie in zit.Heel secuur gaan ze daar mee om.
Int . Hoe lang is die keurmeester dan bezig per karkas bij jullie?
Ter Weele Hij is met die tien beesten en die varkentjes een halfuurtje bezig.
Int . Hoe belangrijk is het dat die keurmeesters er zijn?
[caption]
De Lange E. de Lange, rapporteur voedselfraude Europees Parlement
Dat is heel belangrijk. We hebben te veel problemen gehad in het verleden in Europa. BSE et cetera. Om daar lichtzinnig mee om te gaan. De kwaliteit van het voedsel voor ons consumenten staat voor alles.
Voiceover We willen graag zien hoe de keuring in de slagerij wordt uitgevoerd. Maar als de keurmeester van KDS aankomt, wil hij niet gefilmd worden. KDS blijkt het de medewerkers verboden te hebben om met de pers te praten.
26.33 [caption]
Ter Weele H. Ter Weele, ambachtelijk slager
Dat kunnen we ze niet aandoen. Dan kunnen ze op zoek naar nieuw werk, denk ik. Van mij mag je 't rustig erop zetten. Maar ik kan niet voor hen beslissen. Ik weet zeker, als ze daar een schrijven voer gehad hebben, dan wordt dat zeer hoog opgenomen. Ze wippen ze er zo uit hoor.
Voiceover We vragen KDS hoe de keuringen plaatsvinden. Maar het bedrijf verwijst ons naar de Voedsel en Waren Autoriteit. Op internet vinden we een informatiefilm van de Voedsel en Waren Autoriteit, waarin wordt gesteld dat het vlees goed word gecontroleerd.
Fragment Rijksoverheid.nl 2012
'De kwaliteit van de inspecties neemt toe en de veiligheid blijft gewaarborgd.'Bijvoorbeeld de keuring van het vlees, die is permanent.
[caption]
Fragment Hans Rooijakkers, inspecteur Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
De officiële assistenten die de post mortum keuring doen, zeg maar elk karkas en de organen inspecteren op afwijkingen, dat blijft 100% bestaan. Daar wordt niet vanaf geweken.
Voiceover Maar is die keuring wel zo goed? We komen in contact met een KDS keurmeester die wel met ons wil praten. Deze keurmeester werkt in een groot slachthuis en vertelt hoe hij daar moet keuren.
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Ik controleer op pathologische afwijkingen, bloedingen en ik controleer de organen.
Int. Dus alle karkassen worden goed geïnspecteerd.
Keurmeester Nee, dat is niet mogelijk.
Int. Dat is niet mogelijk.
Keurmeester Nee. Het moet wel maar het kan niet. Door een hoge bandsnelheid is het onmogelijk.
Int . En bandsnelheid is hoeveel varkens er langskomen in een uur.
Keurmeester In grote slachterijen 650 varkens per uur.
Int. Hoeveel tijd heb je dan voor 1 varken?
Keurmeester Een paar seconden.
Voiceover Om zo efficiënt mogelijk te werken hebben de grote slachterijen een paar jaar geleden de zichtkeuring ingevoerd. Dat houdt in dat keurmeesters geen organen meer insnijden en karkassen alleen nog visueel controleren.
Int. Kun je daarmee een karkas goed inspecteren?
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Nee. Dat kan niet.
Int . Wat, wat mis je daardoor bijvoorbeeld?
Keurmeester Ontstekingen. Abcessen, die je voorheen wel voelde met je handen, die kun je nu alleen op zicht doen.
Voiceover We zoeken naar een bron binnen KDS die de verklaringen van de keurmeester kan bevestigen. Er is een andere keurmeester die een verklaring op band wil afleggen.
[caption]
stem Bron : KDS-werknemer
'De kans dat wij afwijkingen, abcessen en ontstekingen missen is zeer groot. Dus die komen in de voedselketen terecht.'
[caption]
Wijtzes T. Wijtzes, microbioloog
Dat vind ik heel, heel pijnlijk. Als dat zo is en als dat doorgaat, is dat ook niet goed. Die mensen zitten er toch niet omdat ze er moeten zitten? Die zitten daar met een reden. We hebben namelijk met z'n allen, Nederland, met z'n allen besloten, het is belangrijk om dat te doen. Want dat garandeert onze voedselveiligheid.
Voiceover We vragen KDS of de keurmeesters hun werk wel goed kunnen doen. Maar de organisatie wil niet op onze vraag ingaan. En verwijst ons door naar de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, de NVWA. Die is eindverantwoordelijk voor de vleeskeuringen in slachterijen. Maar ook de NVWA wil niet inhoudelijk op de verklaringen van de klokkenluiders reageren.
29.00 [caption]
stem Bron : NVWA
'De situatie die u schetst is ernstig. Wij zijn op dit moment bezig met de aanpak van de problemen in het veterinaire domein. Daarom geven wij op dit moment geen verdere reactie.
Voiceover In grote slachthuizen is permanent een dierenarts van de NVWA aanwezig. Maar volgens onze bronnen binnen KWS doen deze dierenartsen hun werk niet naar behoren.
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Vaak zijn het dierenartsen die in de praktijk met levende dieren bezig zijn, maar niet met geslachte. De afwijkingen die wij constateren worden vaak niet door dierenartsen herkend. Als alle kenmerken zijn dat het een ziek dier is dat niet voor menselijke consumptie geschikt is, wordt 'ie vaak goedgekeurd.
Voiceover De andere keurmeester vult dit aan.
[caption]
stem Bron : KDS-werknemer
'Ik zie dat 9 van de 10 karkassen die wij voor speciaal onderzoek aanmerken, doorgaan naar de vleesconsumptie.'
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Er zijn dierenartsen van buitenlandse afkomst die de taal niet machtig zijn. Waar je niet mee kunt communiceren.
Int. Waar komen die vandaan dan, die dierenartsen?
Keurmeester Duitsland, Polen, Griekenland.
Int . En die spreken geen Nederlands.
Keurmeester Weinig. Heel slecht.
Int. Hoe kunnen die dan in zo'n slachterij functioneren?
Keurmeester Die kunnen niet functioneren.
[caption]
stem Bron : KDS-werknemer
'De taal is vaak een probleem. De dierenartsen kunnen vaak slecht communiceren met ons en de bedrijven. Dat is een groot issue.'
Voiceover In een reactie laat de NVWA weten, dat er in het verleden taalproblemen waren maar da tegenwoordig een taaltest wordt afgenomen bij nieuwe dierenartsen.
[fragment]
nieuwslezer SVT Zweden, februari 2013
'Twee kinderen in Vasteras werden ziek na het eten van hamburgers besmet met de EHEC-bacterie. Het vlees was afkomstig uit Nederland.'
Voiceover Afgelopen februari worden Zweedse kinderen ziek na het eten van Nederlands vlees dat besmet is met EHEC. Een variant van de E.-coli darmbacterie. Hoe komt die bacterie eigenlijk op vlees terecht?
31.57 Ter Weele Ik ga nu 't darmpakket verwijderen. Hier moet je voorzichtig mee zijn, dat je geen mest of andere darminhoud op je beest krijgt.
Voiceover De slager moet voorzichtig snijden. Anders komt er mest op het vlees. Mestbezoedeling heet dat.
Int. Waarom mag dat niet?
Ter Weele Dan krijg je de E.coli-bacterie. Die gevaar voor de volksgezondheid op kan leveren.
Voiceover Mest op het vlees is gevaarlijk. In de mest kunnen namelijk ziekteverwekkende bacteriën zitten. Daarom zijn slachterijen wettelijk verplicht om te zorgen dat hun vlees vrij is van mestbezoedeling. Hoe gaat dat bij grote slachthuizen waar honderden dieren per uur voorbij komen?
Int. Hoe vaak ziet u dat, dat karkassen onder de mest zitten?
[caption]
Keurmeester Werknemer KDS
25 tot 40 procent van de gevallen. Naarmate de dag verstrijkt, slechte varkens afgeleverd worden, machines niet goed afgesteld staan. Dan krijg je gewoon mestbezoedeling.
Voiceover De tweede keurmeester die op ene andere locatie werkt, ziet zelfs nog hogere aantallen.
[caption]
Stem Bron : KDS-werknemer
'Ik denk dat wij op ongeveer 60% van de karkassen mestbezoedeling hebben. het komt door een te hoge bandsnelheid, mensen die hun handen niet ontsmetten en hun messen niet schoonmaken.'
Wijtzes Mest op het karkas dat vind ik ontzettend smerig. Daar zit gewoon die E.coli-bacterie in en die darmen die zitten vol met die E.coli-bacterie. E.-coli heeft ook een aantal varianten die zijn gewoon zwaar ziekte verwekkend, kan je ziek van worden en zelfs dood aan gaan.
33.36 Voiceover De klokkenluiders nemen op ons verzoek foto's van de mestbezoedelingen die ze tegenkomen. Die foto's laten we zien aan microbioloog Wijtzes.
Wijtzes Dit is echt ongelofelijk smerig. Je ziet hier E.-coli in, dat is, daar hoef je niet eens, hoef je geen microbiologie voor te doen. Ja ik vind deze echt heel ernstig. Deze ook trouwens. Je ziet het gewoon overal zitten he.
Int. Hoe zorgt u ervoor nou, dat het schoon blijft?
Ter Weele
Voorzichtig aan werken en in de gaten houden. Als je iets doet, gelijk wegsnijden.
Int. Je kan het toch ook gewoon afvegen?
Ter Weele Nee dat moet je niet doen. Vegen en spoelen is taboe bij het slachten.
Voiceover Slachterijen zijn wettelijk verplicht om mest ruim weg te snijden van het karkas. De mest mag absoluut niet worden weggespoeld met water.
Wijtzes Die poep die op dat karkas zit, daar zit die enorme hoeveelheid kiemen op en dat ga je weg spoelen. En dat druppelt dan van het karkas naar beneden. Dat is gewoon vlees wat straks vlees wordt. En dan heb je die E.-coli bacteriën, waar eerst hele grote hoeveelheden in zitten, die ben je gewoon netjes aan het verdelen over dat karkas heen.
34.52 [caption]
keurmeester Werknemer KDS
Het komt gewoon heel vaak voor. Het wordt afgespoten met een slang. Of met een mes wordt het weg geschraapt zodat het helemaal verspreid raakt over het hele karkas. Over het vlees.
Voiceover De andere keurmeester vertelt een zelfde verhaal.
[caption]
Stem Bron : KDS-werknemer
'We zien dat ze het afvegen met papieren doekjes met water erop. Ze proberen het op allerlei manieren te verdoezelen. Want elke gram die ze weg snijden kost het bedrijf geld.'
Voiceover Ook de werknemers bij kalvenslachterij Ekro zien problemen met mestbezoedeling vertellen ze ons.
[caption]
Stem Bron: Ekro-werknemer B
'Mestbezoedeling komt heel vaak voor. Als ze darmen kapot snijden dan loopt er stront over het karkas. Dan gaan ze er met de spuit overheen tot je het niet meer ziet.'
[caption]
Ex werknemer Oud-werknemer Ekro
Het moest allemaal zo hard gaan. Dan werd het gewoon met een beetje water weg gespoten. Dachten de jongens, laat maar lopen, laat maar lopen. Want als je een band stil zet, ja dan werd je uitgescholden. 't Moest blijven lopen. Tempo, tempo.
Voiceover We vragen Ekro om een reactie. Het bedrijf laat weten:.
Stem ' er zijn 3 keurmeesters aanwezig die elk geslacht dier controleren op bezoedeling. Er worden dagelijks meerdere steekproeven genomen ter controle van de slachthygiëne.'
Voiceover De medewerkers van KDS vertellen wat er gebeurt als ze willen ingrijpen in het slachtproces.
Int. Kunt u de band stop zetten als er iets mis dreigt te gaan?
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Het wordt meestal niet toegestaan door het bedrijf. Door de slachterij. Dan heb je een leidinggevende die staat te schelden. Scheldt je verrot. Voor van alles uit te maken.
[caption]
keurmeester Productschappen vee, vlees en eieren
Vaak hebben ze de stopknoppen weggehaald. Zodat er geen gebruik van kan worden gemaakt.
Int. En waarom hebben ze dat weggehaald dan?
Keurmeester Omdat de bandsnelheid gewoon door moet lopen. De kwantiteit is belangrijker dan de kwaliteit.
[caption]
Stem Bron : KDS-werknemer
'In heel veel bedrijven kunnen wij niet meer ingrijpen, mogen wij niet meer ingrijpen en moeten we het gewoon maar laten gaan.'
Wijtzes Ja maar zo kan je je werk toch niet doen? Dan, 1 van de onderdelen van de veiligheid van het systeem is die keurmeester. Die al maar een x aantal seconden heeft om naar het product te kijken. Maar als die niet mag ingrijpen, ja dan kan je 'm net zo goed eruit halen. Wat, wat, wat waar ben je dan nog mee bezig?
37.29 [caption]
Voiceover Productschappen vee, vlees en eieren
Keurmeesters worden niet alleen door de slachterijen onder druk gezet maar ook door de directie van hun eigen organisatie KDS vertellen de klokkenluiders.
[caption]
Keurmeester Werknemer KDS
Er wordt regelmatig op gewezen. Hou je afzijdig, maak geen meldingen van misstanden. Maak geen meldingen van mestbezoedeling.
Int. Maar dat betekent dus dat KDS niet wil dat er meldingen worden gedaan.
keurmeester Door geen meldingen te krijgen hoeven ze niet op te treden. Hebben ze ook geen problemen.
Int. Dus iedereen kijkt weg. Eigenlijk.
Keurmeester Ja.
De Lange Ja als dat zo is, is dat een enorm kwalijke zaak. Want voedselveiligheid staat voorop. En voedselveiligheid staat hoger dan economisch gewin. Zo simpel is het. En vandaar dat ik het heel belangrijk vind dat er ook een onafhankelijk element wordt ingebracht in die bedrijfskeuringen.
Voiceover Hoe onafhankelijk is KDS eigenlijk?We komen erachter dat directeuren van VION en de VanDrie groep n het bestuur van KDS zitten.
[caption]
Stem Bron : KDS-werknemer
'Ze hebben KDS zo ingericht dat het onafhankelijk lijkt. Maar de grote bedrijven zitten in ons bestuur. Eén plus één is twee. De directie van KDS zwicht voor de druk van het bedrijfsleven.'
Voiceover KDS is niet onafhankelijk, zeggen de klokkenluiders. En de controle op vlees schiet ernstig te kort. Maar de NVWA vertelt een heel ander verhaal. In een voorlichtingsfilm, zegt de NVWA dat er juist minder toezicht nodig is op de vleesbedrijven.
39.04 Fragment Rijksoverheid.nl, 2012
'Wat wij minder doen, is toezicht op de voedselveiligheid. Een aantal onderdelen daarvan die doet het bedrijf veel uitgebreider dan ze gedaan heeft. En daar zetten wij een stapje terug.'
Voiceover De KDS werknemers die we spreken, maken zich grote zorgen over deze ontwikkeling.
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Hoe minder gecontroleerd wordt, hoe minder dat er aan het licht gebracht wordt. Dus dan voldoen de slachterijen aan de normering. En aan de voedselveiligheid.
[caption]
stem Bron : KDS-werknemer
'De druk van het bedrijfsleven op de NVWA is heel groot. De bedrijven willen steeds meer taken van ons overnemen. Dus de slager keurt zijn eigen vlees.'
[caption]
Keurmeester Werknemer KDS
Ik zie dat het niet veilig is. Maar we mogen er niet over praten.
Int . Waarom doet u dat dan toch, waarom wilt u dit toch vertellen?
Keurmeester Omdat dit naar buiten gebracht moet worden. De consument moet weten wat er gebeurt in de slachterijen. Wat er gebeurt in dit wereldje. Dit wereldje is ziek.
40.07 LEADER
Int. Je kan het toch ook gewoon afvegen?
Ter Weele Nee dat moet je niet doen. Vegen en spoelen is taboe bij het slachten.
Voiceover Slachterijen zijn wettelijk verplicht om mest ruim weg te snijden van het karkas. De mest mag absoluut niet worden weggespoeld met water.
Wijtzes Die poep die op dat karkas zit, daar zit die enorme hoeveelheid kiemen op en dat ga je weg spoelen. En dat druppelt dan van het karkas naar beneden. Dat is gewoon vlees wat straks vlees wordt. En dan heb je die E.-coli bacteriën, waar eerst hele grote hoeveelheden in zitten, die ben je gewoon netjes aan het verdelen over dat karkas heen.
34.52 [caption]
keurmeester Werknemer KDS
Het komt gewoon heel vaak voor. Het wordt afgespoten met een slang. Of met een mes wordt het weg geschraapt zodat het helemaal verspreid raakt over het hele karkas. Over het vlees.
Voiceover De andere keurmeester vertelt een zelfde verhaal.
[caption]
Stem Bron : KDS-werknemer
'We zien dat ze het afvegen met papieren doekjes met water erop. Ze proberen het op allerlei manieren te verdoezelen. Want elke gram die ze weg snijden kost het bedrijf geld.'
Voiceover Ook de werknemers bij kalvenslachterij Ekro zien problemen met mestbezoedeling vertellen ze ons.
[caption]
Stem Bron: Ekro-werknemer B
'Mestbezoedeling komt heel vaak voor. Als ze darmen kapot snijden dan loopt er stront over het karkas. Dan gaan ze er met de spuit overheen tot je het niet meer ziet.'
[caption]
Ex werknemer Oud-werknemer Ekro
Het moest allemaal zo hard gaan. Dan werd het gewoon met een beetje water weg gespoten. Dachten de jongens, laat maar lopen, laat maar lopen. Want als je een band stil zet, ja dan werd je uitgescholden. 't Moest blijven lopen. Tempo, tempo.
Voiceover We vragen Ekro om een reactie. Het bedrijf laat weten:.
Stem ' er zijn 3 keurmeesters aanwezig die elk geslacht dier controleren op bezoedeling. Er worden dagelijks meerdere steekproeven genomen ter controle van de slachthygiëne.'
Voiceover De medewerkers van KDS vertellen wat er gebeurt als ze willen ingrijpen in het slachtproces.
Int. Kunt u de band stop zetten als er iets mis dreigt te gaan?
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Het wordt meestal niet toegestaan door het bedrijf. Door de slachterij. Dan heb je een leidinggevende die staat te schelden. Scheldt je verrot. Voor van alles uit te maken.
[caption]
keurmeester Productschappen vee, vlees en eieren
Vaak hebben ze de stopknoppen weggehaald. Zodat er geen gebruik van kan worden gemaakt.
Int. En waarom hebben ze dat weggehaald dan?
Keurmeester Omdat de bandsnelheid gewoon door moet lopen. De kwantiteit is belangrijker dan de kwaliteit.
[caption]
Stem Bron : KDS-werknemer
'In heel veel bedrijven kunnen wij niet meer ingrijpen, mogen wij niet meer ingrijpen en moeten we het gewoon maar laten gaan.'
Wijtzes Ja maar zo kan je je werk toch niet doen? Dan, 1 van de onderdelen van de veiligheid van het systeem is die keurmeester. Die al maar een x aantal seconden heeft om naar het product te kijken. Maar als die niet mag ingrijpen, ja dan kan je 'm net zo goed eruit halen. Wat, wat, wat waar ben je dan nog mee bezig?
37.29 [caption]
Voiceover Productschappen vee, vlees en eieren
Keurmeesters worden niet alleen door de slachterijen onder druk gezet maar ook door de directie van hun eigen organisatie KDS vertellen de klokkenluiders.
[caption]
Keurmeester Werknemer KDS
Er wordt regelmatig op gewezen. Hou je afzijdig, maak geen meldingen van misstanden. Maak geen meldingen van mestbezoedeling.
Int. Maar dat betekent dus dat KDS niet wil dat er meldingen worden gedaan.
keurmeester Door geen meldingen te krijgen hoeven ze niet op te treden. Hebben ze ook geen problemen.
Int. Dus iedereen kijkt weg. Eigenlijk.
Keurmeester Ja.
De Lange Ja als dat zo is, is dat een enorm kwalijke zaak. Want voedselveiligheid staat voorop. En voedselveiligheid staat hoger dan economisch gewin. Zo simpel is het. En vandaar dat ik het heel belangrijk vind dat er ook een onafhankelijk element wordt ingebracht in die bedrijfskeuringen.
Voiceover Hoe onafhankelijk is KDS eigenlijk?We komen erachter dat directeuren van VION en de VanDrie groep n het bestuur van KDS zitten.
[caption]
Stem Bron : KDS-werknemer
'Ze hebben KDS zo ingericht dat het onafhankelijk lijkt. Maar de grote bedrijven zitten in ons bestuur. Eén plus één is twee. De directie van KDS zwicht voor de druk van het bedrijfsleven.'
Voiceover KDS is niet onafhankelijk, zeggen de klokkenluiders. En de controle op vlees schiet ernstig te kort. Maar de NVWA vertelt een heel ander verhaal. In een voorlichtingsfilm, zegt de NVWA dat er juist minder toezicht nodig is op de vleesbedrijven.
39.04 Fragment Rijksoverheid.nl, 2012
'Wat wij minder doen, is toezicht op de voedselveiligheid. Een aantal onderdelen daarvan die doet het bedrijf veel uitgebreider dan ze gedaan heeft. En daar zetten wij een stapje terug.'
Voiceover De KDS werknemers die we spreken, maken zich grote zorgen over deze ontwikkeling.
[caption]
keurmeester Werknemer KDS
Hoe minder gecontroleerd wordt, hoe minder dat er aan het licht gebracht wordt. Dus dan voldoen de slachterijen aan de normering. En aan de voedselveiligheid.
[caption]
stem Bron : KDS-werknemer
'De druk van het bedrijfsleven op de NVWA is heel groot. De bedrijven willen steeds meer taken van ons overnemen. Dus de slager keurt zijn eigen vlees.'
[caption]
Keurmeester Werknemer KDS
Ik zie dat het niet veilig is. Maar we mogen er niet over praten.
Int . Waarom doet u dat dan toch, waarom wilt u dit toch vertellen?
Keurmeester Omdat dit naar buiten gebracht moet worden. De consument moet weten wat er gebeurt in de slachterijen. Wat er gebeurt in dit wereldje. Dit wereldje is ziek.
40.07 LEADER
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.